PRL™ Eksport architektury i urbanistyki z Polski Ludowej.
Wystawa, 15 października - 15 listopada 2010, Muzeum Techniki, PKiN
Socjalistyczna kompetencja. Postkolonialna urbanizacja i dystrybucja wiedzy w okresie zimnej wojny. Sympozjum, 16 października 2010, Muzeum Sztuki Nowoczesnej
PRL była cenioną marką w okresie zimnej wojny - przynajmniej na niektórych rynkach, takich jak globalny rynek pracy intelektualnej. Dotyczyło to w szczególności pracy architektów, urbanistów i inżynierów, której ważnymi odbiorcami były kraje postkolonialnego Południa. Wystawa prezentuje wybrane projekty polskich specjalistów pracujących na kontraktach central handlu zagranicznego w Iraku, Syrii, Libii, Algerii, Ghanie i Nigerii: krajach, które szukały sojuszników wśród państw socjalistycznych po uzyskaniu niepodległości od końca lat czterdziestych XX wieku. Architekci, urbaniści i inżynierowie przywozili ze sobą zarówno tradycję polskiej architektury międzywojennej, jak i doświadczenie wielkich socjalistycznych budów, takich jak Warszawa lub Nowa Huta, rozwijając je w zastanych warunkach klimatycznych, kulturowych i technologicznych. Prezentowane budynki, osiedla, plany miejskie i regionalne, oraz projekty badawcze świadczą nie tylko o talencie, wiedzy i zaangażowaniu poszczególnych projektantów, ale także o politycznej ekonomii pracy architektonicznej w socjalizmie. Pokazują rolę Polski Ludowej w sieciach globalnej dystrybucji wiedzy i technologii, które pod koniec zimnej wojny odzwierciedlały mniej konflikt ideologiczny, a bardziej nowy podział pracy charakterystyczny dla świata post-socjalistycznego.
>>>Zobacz film z otwarcia wystawy
>>>Zobacz katalog wystawy: Wydanie specjalne czasopisma Piktogram 15/ 2011
>>>Pobierz stronę tutułową i spis treści katalogu
Wraz z uzyskiwaniem niepodległości przez dawne europejskie kolonie w Azji i Afryce począwszy od końca lat 40. kraje postkolonialnego Południa stawały się coraz istotniejszymi aktorami w konfrontacji między socjalistycznym Wschodem a kapitalistycznym Zachodem. Modernizacja militarna, gospodarcza i technologiczna były ważnymi elementami tej rywalizacji, znajdując wyraz w znaczących nakładach na pomoc rozwojową przekazywaną państwom postkolonialnym przez Związek Radziecki, Stany Zjednoczone i ich europejskich sojuszników, a potem także przez Ruch Państw Niezaangażowanych i Chiny. Wsparcie to przyjmowało różne formy: od programów szkoleniowych i edukacyjnych, poprzez projektowanie i budowę wodociągów oraz instalacji nawadniających, dróg i autostrad, fabryk we wszystkich gałęziach przemysłu, wytwórni prefabrykatów dla budownictwa mieszkaniowego, budynków komunalnych i kulturowych, aż po nowe dzielnice i nowe miasta.
Polscy architekci, urbaniści, inżynierowie, a czasem także artyści uczestniczyli w tych procesach, wyjeżdżając na kontakty z przedsiębiorstwami handlu zagranicznego takimi jak POLSERVICE. W ramach wystawy zostaną pokazane między innymi: projekt i realizacja terenów targowych w Akrze (Ghana, 1962-1967), plany Bagdadu, Algieru i regionu Trypolitanii w latach 60. i 70., osiedla mieszkaniowe w Iraku, Libii, i Syrii, projekt badawczy Ogólny Program Mieszkaniowy dla Iraku (lata 60.), a także typowe projekty przemysłowe eksportowane do krajów rozwijających się przez państwowe firmy projektowe takie jak BISTYP (Biuro Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego) lub CEKOP (Centrala Eksportu Kompletnych Obiektów Przemysłowych). Na wystawie zostaną pokazane budynki i zespoły powstałe w wyniku współpracy i rywalizacji między polskimi architektami, urbanistami i inżynierami z miejscowymi projektantami oraz ekspertami z innych krajów.
Wystawa będzie miała miejsce w Muzeum Techniki w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Design wystawy zostanie zaprojektowany przez holenderską grupę Metahaven: Studio for Design and Research. Prace Metahaven dotyczą tożsamości wizualnej na styku projektowania graficznego i architektury, kwestionując polityczne i społeczne uwarunkowania i konsekwencje designu. Forma graficzna wystawy podejmie dialog z perswazyjnym językiem prezentacji, który był niezbędnym aspektem eksportu architektury i urbanistyki: od prezentacji projektów konkursowych, przez foldery firm oferujących cukrownie i huty „pod klucz”, po inscenizowane zdjęcia ukończonych budynków jako wizerunki nowoczesności i nośniki tożsamości.
Wystawa zostanie uzupełniona poprzez sympozjum Socjalistyczna kompetencja. Postkolonialna urbanizacja i dystrybucja wiedzy w okresie zimnej wojny (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, audytorium, ul. Pańska 3). Sympozjum umiejscowi działalność polskich architektów, urbanistów i inżynierów w szerszej perspektywie zimnowojennej architektury i urbanistyki.
18.00 - 18.20 Łukasz Stanek (Zurych)
18.20 - 19.10 Michelle Provoost (Rotterdam)
19.10 - 19.30 przerwa
19.30 - 20.20 Tadeusz Barucki (Warszawa)
20.20 - 21.10 M. Christine Boyer (Nowy Jork)
Wystawa i sympozjum inicjują szerszy program badawczy, którego celem jest lepsze zrozumienie technologii i instytucji warunkujących współczesne procesy urbanizacyjne na Globalnym Południu, a także refleksję nad znaczeniem tych doświadczeń dla praktyki architektonicznej w krajach post-socjalistycznych.
Kurator: Łukasz Stanek
Współpraca: Piotr Bujas, Tomasz Fudala, Alicja Gzowska
Design: Metahaven
Wystawa została przygotowana przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w ramach festiwalu Warszawa w budowie.